Δεν υπάρχει εμβόλιο για τις ψυχικές ασθένειες

Το 2020 είναι αναμφισβήτητα η χρονιά του COVID. Ξεκίνησε με άγνοια του επερχόμενου κινδύνου από τους περισσότερους ανθρώπους και καταλήγει με την ελπίδα των επερχόμενων εμβολίων και την επιστροφή στην κανονικότητα μέσα στο 2021. Μία ελπίδα που δεν ισχύει για όλες τις κρίσεις. Όσοι επηρεάζονται από αυτές τις «άλλες» κρίσεις είχαν διαφορετικό μονοπάτι πριν την κρίση του COVID και θα συνεχίσουν να έχουν αυτό το διαφορετικό μονοπάτι και μετά.

Για αυτούς τους ανθρώπους δεν υπάρχει επιστροφή στην κανονικότητα. Το να ζουν με ψυχική ασθένεια ή διαταραχή (δική τους ή προσφιλούς τους προσώπου) είναι η κανονικότητά τους. Κι ενώ έχουν γίνει πολλά βήματα για την αντιμετώπιση ορισμένων καταστάσεων ψυχικής υγείας – αυτών που αντιμετωπίζονται με το σωστό συνδυασμό ψυχοθεραπείας, φαρμάκων και αυτοεξυπηρέτησης – και τον σχετικό κοινωνικό αποστιγματισμό τους, η επιδημία σοβαρών ψυχικών ασθενειών δεν έχει τύχει της ίδιας αντιμετώπισης.

Σύμφωνα με στοιχεία (Ritchie and Roser, 2018) για το έτος 2017, κατά προσέγγιση το 10,7% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή, κάτι που μεταφράζεται σε περίπου 792.000.000 ανθρώπους. Η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στις Η.Π.Α. στις ηλικίες μεταξύ 10 και 34 ετών και οι άνθρωποι με κατάθλιψη έχουν 40% μεγαλύτερη πιθανότητα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν καρδιαγγειακά και μεταβολικά νοσήματα (name.org/mhstats).

Ως κοινωνία πολλές φορές εθελοτυφλούμε για τέτοιες καταστάσεις και θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχουν τέτοιες καταστάσεις γύρω μας. Είναι αξιομνημόνευτη η ατάκα από την ταινία Joker (2019), ειπωμένη από τα χείλη του ομώνυμου ήρωα που ενσάρκωσε εκπληκτικά ο Joaquin Phoenix: «Το χειρότερο κομμάτι του να έχεις ψυχική ασθένεια είναι ότι ο κόσμος περιμένει από εσένα να συμπεριφέρεσαι σαν να μην έχεις (ψυχική ασθένεια)». Και δεν είναι η μόνη βέβαια. Όλη η ταινία είναι μια κραυγή του ήρωα προς τους συνανθρώπους του. Παρόμοιες ατάκες όπως «Δεν θα το καταλάβεις», «Δεν ακούς, σωστά;», «Δεν ήμουν χαρούμενος ούτε μία γ…..νη ημέρα της ζωή μου» και πολλές άλλες δίνουν μία εικόνα της κανονικότητας ενός ανθρώπου με σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Οι εποχές είναι δύσκολες. Η πανδημία έχει πυροδοτήσει μία σειρά κρίσεων – δημοσιονομική, συναισθηματική, κοινωνική κλπ – και μάλιστα μετά από μία δεκαετία που η Ελληνική κοινωνία αναστέναξε κάτω από συνεχή μνημόνια. Είναι όμως και εποχή αφύπνισης. Αυτή η πανδημία, αν διαβαστεί από τη θετική της πλευρά, μπορεί να ξυπνήσει την ανθρωπιά μας και την ενσυναίσθησή μας. Έχουμε μπει σε ένα δύσκολο και αβέβαιο χειμώνα. Όλοι κάνουμε ότι είναι απαραίτητο για να ελέγξουμε την πανδημία και να επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Όλοι μας ελπίζουμε σε μία πολλά υποσχόμενη άνοιξη. Αυτή την άνοιξη προσδοκούν τα άτομα με ψυχικές ασθένειες και οι οικογένειές τους, που μέχρι και σήμερα αγωνίζονται για πάρα πολύ καιρό με την ελπίδα τους να αποτελεί ένα αμυδρό φως που τρεμοπαίζει, στην άκρη ενός τούνελ και ελπίζουν σε μία διαφορετική κανονικότητα από αυτή που βιώνουν. Εκεί πρέπει να στρέψουμε αμέσως μετά την προσοχή μας, όλες μας τις προσπάθειες, όλη μας τη βοήθεια.

Εμβόλια δεν υπάρχουν για τις ψυχικές ασθένειες. Υπάρχει όμως θεραπεία και ανάρρωση.

Παναγιώτης Δ. Μπρούμης
CPD Integrative Psychotherapist